Bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı gelişmelerin toplumlar üzerinde ve sosyal ilişkiler üzerinde önemli bir etkisi olmaktadır. Bilgiye ulaşmak ve paylaşmak son derece kolaylaşmıştır. Bilgiyi olabildiğince hızlı bir şekilde geniş kitlelere yaymamaya yönelik platformlar ve sosyal örgütlenmeler meydana gelmiştir.

İnsanoğlu kitle iletişim araçları ile sürekli etkileşim içindedir. Teknolojiyi kullanabilen herkes dünyanın dört bir yanında dilediği kişilerle etkileşime geçebilmektedir. Bilgi toplumu ve küreselleşme yeni bir topluluk yaratmıştır. Sosyal, kültürel ve ticari alanlarda toplumsal bir değişim ve dönüşüm gözlen­mektedir. İnsanların tüketim alışkanlıkları etkilenmekte ve değişmektedir.

Sosyal ağlar; Bireylerin aralarındaki iletişimi, etkileşimi ve sosyal ilişkiler oluşmasını sağlayan web 2.0 tabanlı yazılımlardır. Web 2.0, içeriğin kullanıcı tarafından oluşturulmasını sağlayan bir altyapı üzerine kurulmuştur.

 Web sayfaları vasıtasıyla kullanıcılar bilgiye ulaşmaktadır. World Wide Web (www), İnternet’de içeriğe ulaşma imkânı sağlar. Web 1,0 olarak hizmet sunan internet sayfalarında kullanıcılar pasifdir ve içeriğe katkı sağlamazlar. Web 2.0’da ise durum farklıdır, kullanıcılar aynı zamanda içerik üreten ve paylaşan aktif kullanıcılardır.

Web 2.0 vasıtasıyla sunulan etkileşimli hizmetler sosyal medya olarak adlandırılmaktadır. Sosyal medya; sosyal ağlar, bloglar, wikiler ve forum benzeri platformlardan oluşmaktadır. Facebook, Twitter, Instegram, Youtube en bilinen örneklerdir.

Sosyal ağ kavramı ilk olarak 1954 yılında John Arundel Barnes tarafından, İnsanların etrafındaki kişilerle olan ilişkilerini tanımlamak amacıyla bilimsel bir contextte kullanılmıştır. 2004 yılında Facebook sayesinde hayatımıza giren sosyal ağlar, İnsanlara elektronik ortam­da ilişki ve iletişim kurma imkânı sağlamak­tadır.

 Sosyal medya uygulamalarının ilk çıkış temel amacı sosyalleşmektir. İki Milyar kullanıcı sayısına ulaşan Facebook, iletişim/etkileşimin yanısıra elektronik ticaret amacıyla da yoğun olarak kullanılmaktadır.

Sosyal Ağlar, güncel yaşamımızın o kadar büyük bir parçası haline geldiki onlarsız yapa­maz hale geldik. Sosyal ağların kullanımının artmasıyla birlikte online eğitim hizmetleride bu platformlar üzerinden verilmeye başlan­mıştır. Kullanıcılar kendi aralarında gruplar oluşturarak birlikte ödev yapma, bir konu etrafında tartışma gibi çeşitli eğitim faaliyetle­rini gerçekleştirmektedir.

Twitter sayesinde dünyada olan biten herşeyi anında duyar, öğrenir hale geldik. 140 karakter ile paylaşılan bilgiler tüm takipçiler tarafından anında görülmektedir. Bu sayede Liderler, basın bülteni paylaşmak, ya da basın toplantısı düzenlemek yerine twitter aracılığı ile her türlü haberi, gelişmeyi tüm dünya ile paylaşmaktadırlar.

 LinkedIn sosyal ağ uygula­ması ile kullanıcılar, profosyonel iş yaşamı için oluşturulan bir ağ’a dahil olma, ilgili uzmanlık alanındaki en yeni gelişmeleri takip etme, öz geçmiş paylaşma, iş arama ve iş başvurusu yapma gibi imkanlara sahip olmaktadırlar.

Sosyal ağlar, toplumsal örgütlenme için de önemli bir altyapı sunmaktadır ve dernekler, vakıflar ve siyasal partiler tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. Toplumsal hareketler sosyal medya aracılığı ile organize edilmekte ve büyük toplulukları çeşitli aktiviteler için çok hızlı bir araya getirebilmektedir.

Akıllı telefonlar ve mobil internet sosyal medya kullanımını oldukça artırmıştır, bu sayede ev dışında, ofisde, kafede, yolda, metro­da her yerde insanlar anında sosyal ağlarını kontrol etmekte ve sürekli etkileşim halinde ol­maktadırlar. Sosyal medyada geçirilen sürenin artması, elekronik ticareti de etkilemektedir. Alıcı, satıcı, aracı kurum/şirket bir araya gelme­den tamamen bir e-ticaret platform üzerinden alış-verişi gerçekleştirmektedir.

Sosyal ağ uygulamaları, marka iletişimi için­de son derece önemli bir platform olmuştur. Kurumsal şirketler marka imajını yaptıkları pay­laşımlar ile güçlü hale getirmektedirler. Bazen meydana gelen iletişim hataları, marka imajını, tersi, negatif yönde etkileyebilmektedir. Bu yüzden sosyal ağlar üzerinden yapılan marka iletişimini bu işin uzmanı kişi ve şirketlere bırakmak, şirketlerin geleceği için son derece önemlidir.

Sosyal medya aynı zamanda çok iyi bir reklam yayınlama ortamına dönüşmüştür. Dünya reklam pazarı 500 Milyar dolar civarındadır. Sosyal medyadan elde edilen toplam gelir ise 30 milyar Dolar’ı aşmıştır. TV, Gazete, dergi gibi görsel ve yazılı medyanın yanısıra sosyal medya da ürün pazarlaması yapmak şirketlere ticari olarak kazançlı sonuçlar sağlamaktadır.

Şirketler sundukları içerikler’e ilişkin kullanıcıla­rın yaptığı beğenme, yorumlama ve paylaşıma göre müşteri geri bildirimlerini toplamaktadır. Kullanıcıların sosyo ekonomik statüleri, lokas­yonları, erkek, kadın, çocuk, çalışan, emekli ve ev hanımı gibi çeşitli müşteri segmentlerinden elde edilen veriler, big data analizi yapılarak şirketlere raporlanmaktadır. Bu veriler şirketle­re pazarlama stratejileri ve marka iletişimi için çok büyük katkı sağlamaktadır.

TUIK tarafından 2016 yılında yapılan ‘Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araş­tırmasına’ göre; İnternet kullanan bireylerin oranı %61,2’dir. Türkiye genelinde İnternet erişim imkanına sahip hanelerin oranı %76,3 (On hanenin sekizi internet erişimine sahiptir). Hanelerin %39,5’i sabit genişbant bağ­lantı (ADSL, kablolu internet, fiber vb.) ile internete erişim sağlarken, %65,2’si mobil genişbant bağlantı ile inter­nete erişim sağlamaktadır.

 TUIK verilerine göre Internet kullanım amaçları dikkate alındığında, internet kullanan bireylerin %82,4’ü sosyal medya üzerinde profil oluş­turma, mesaj gönderme veya fotoğraf vb. içerik paylaşırken, bunu %74,5 ile paylaşım sitelerinden video izleme, %69,5 ile online haber, gazete ya da dergi okuma, %65,9 ile sağlıkla ilgili bilgi arama, %65,5 ile mal ve hizmetler hakkında bilgi arama ve %63,7 ile İnternet üzerinden müzik dinleme takip etmektedir.

İnternet kullanan bireylerin internet üzerinden mal veya hizmet siparişi verme ya da satın alma oranı ise %34’dür.

We Are Social ve Hootsuite’ın hazırlamış olduğu “Digital in 2017 Global Overview” raporu önemli bilgiler sunmaktadır. Araş­tırmaya göre; Dünya nüfusunun üçte ikisi cep telefonu sahibidir. Dünyanın yarısı en az bir adet akıllı telefona sahiptir. Dünya web trafiğinin yarısından fazlası artık cep telefonu üzerinden gelmektedir. Dünya­nın dört bir yanındaki mobil bağlantıların yarısından fazlası genişbant internet’dir.

Dünya nüfusunun beşte birinden fazlası son 30 gün içerisinde internet üzerinden bir alışveriş yaptığını ifade etmektedir. Rapora göre Türkiye’de insanların %95’i cep telefonu sahibidir ve %75’i akıllı tele­fon kullanmaktadır.

Laptop ve masaüstü bilgisayar kullanımı %51’dir. TV ise %98 ile yaşamımızdaki en önemli şeylerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Kullanıcılar ortalama 7 saat bilgisayar karşısında vakit geçiriyor ve 3 saat telefon üzerinden bağ­lanıyorlar. Sosyal ağlarda geçirilen süre ise günlük ortalama 3 saat’dir. Kullanıcılar bilgisayar ile %36 oranında bağlanırken, mobil cihazlar üzerinden %61 oranında bağlantı kurmaktadırlar.

 Türkiye’de en çok Facebook ve Youtube kullanılıyor, bunlardan sonra Instagram ve Twitter geliyor.Dünyanın en çok kulanılan sosyal medya uygulamalarını incelediğimizde Türkiye ile benzer bir durumu görüyoruz: Dreamgrow tarafından geçtiğimiz ay tamamlanan Dünya genelindeki en çok kullanılan sosyal ağ uygulamaları listesine göre Facebook, Youtube’un önünde büyük bir farkla liderliğini sürdürüyor.

2 milyar kullanıcı sayısı ile Facebok dün­yanın en büyük sosyal ağı ve en büyük medya şirketi haline geldi. Türkiye’deki aktif Facebook kullanıcılarının sayısı 42 milyon iken, günlük aktif kullanıcı sayısı ise 26 milyondur. Listede üçüncü sırada Instagram yer alırken dördüncü sırada twitter geliyor.

Sosyal Medya demek, büyük veri (big data) demek. Sosyal Medya, Big Data için dünyanın en önemli kaynaklarından biridir. Dünyadaki mevcut verilerin %90’ı son iki yılda toplanmış­tır. Bu verilerin %80’i sosyal medya kaynakla­rından gelmektedir.

Birçok sosyal medya şirketi için büyük veriler çok değerli bir varlıktır ve bu veriler üzerinden yapılan analizler çok sayıda iş için büyük önem arz etmektedir.

Tracx.com tarafından yapılan 2017 yılı sosyal ağlar demografi çalışması, en çok kullanılan sosyal platformlar için önemli istatistiksel bilgiler sunmaktadır. Facebook kullanım oranlarına baktığımızda kadınları %83 ile dominant olarak görmekteyiz, erkek kullanıcıların kullanım oranı ise %73’dür. 18-49 yaş gurubu haftada toplam 7 saat sosyal medya’da geçirmek­tedir.

Kullanıcıların %75’i Facebook’da günde 20 dakika ya da daha fazla vakit geçirmektedir. Youtube aylık 1 milyar aktif kullanıcı ile ikinci en popüler sosyal medya uygulamasıdır. Dakikada 2 milyon youtube videosu izlenmektedir. Facebo­ok’da kadınlar dominant iken Youtube’da erkekler dominantdır.

Erkeklerin %54’ü, Kadınların ise %45’i Youtube kullanmak­tadır. 700 Milyon kullanıcıya sahip olan Instegram’da kadınların %38’i, erkeklerin %26’sı online’dır. Instegram kullanıcılarının %90’ı, 35 yaşın altındaki kullanıcılardır. Ins­tegram kullanıcılarının %53’ü instegram’da markaları takip etmektedir.

313 milyon kullanıcı sayısı ile dördüncü en büyük sosyal medya platformu olan twitter’ın kullanıcılarının büyük çoğunluğu 18-29 yaş aralığındadır. Erkek kullanıcıların %22’si, kadın kullanıcıların ise %15 online’dır. Twitter kullanıcılarının %53 hiçbir zaman bir şey paylaşmamaktadır. Twitter kullanı­cıları mobil uygulama üzerinden günlük 2,7 dakika bağlı kalmaktadırlar.

Görsel Tabanlı Sosyal Ağ uygulaması olan ve son yıllarda büyük ilgi gören pinterest’i 18-64 yaş aralığındaki insanlar kullanmaktadır. Pinterest kullanıcılarının %10’u e-ticaret yapmaya hazır olduklarını dile getirmek­tedirler. Pinterest kullanıcılarında kadınlar büyük bir çoğunluğu oluşturmaktadır, kadınların %45’i, erkeklerin ise %17’isi gün­lük bağlanmaktadır. Pinterest hem sosyal ağlarda hem de arama dünyasında önemli bir oyuncu haline geldi ve görsel içeriğin web üzerinde ne kadar önemli olduğunu kanıtlamıştır.

Facebook’un 2012 yılında instegram’ 1 milyar dolar’a ve 2014 yılında whatsapp’ı 19 milyar dolara satın aldığını, Youtube’ın ise 2006 yılında google tarafından 1,65 milyar dolara satın alındığını hatırlatmakta yarar var.

Sosyal Ağ mesajlaşma uygulamalarına baktığımızda yine Facebook’un ezici üstün­lüğünü görüyoruz. WhatsApp ve Messenger en üst sırada yer almak için büyük bir yarış veriyor, ardından Asya uygulamaları QQ Chat ve Wechat geliyor, daha sonra altıncı sırada ise yine bir Facebook şirketi olan Instagram yer alıyor.

Sosyal medya pazarlaması, Web sitesi trafiğini artırma, marka bilinirliğini arttırmak, marka kimliğini oluşturma ve olumlu bir mar­ka imajı oluşturma, önemli kitlelerle iletişim ve etkileşimi geliştirme gibi bazı hedeflere yardımcı olabilir. Hedef kitleniz sosyal medya ağlarında ne kadar büyük olursa, listenizdeki pazarlama hedeflerine ulaşmanız o kadar kolay olur.

Sosyal medya pazarlama kampanyaları oluşturmaya başlamadan önce, işletmelerimi­zin hedeflerini göz önünde bulundurmalıyız. Sosyal bir strateji düşünmeden bir sosyal medya pazarlama kampanyası başlatmak, ormanda pusula olmadan dolaşmak gibidir; eğlenebilirsiniz, ancak muhtemelen kaybola­caksınız.

Sosyal medya pazarlama hedeflerini oluştururken sormanız gereken bazı önemli sorular var: Sosyal medya pazarlamasıyla neleri başarmak istiyorsunuz? Hedef kitleniz kimler? Hedef kitleniz sosyal medyayı nasıl kullanıyor? Sosyal medya ile hedef kitlenize hangi mesajı göndermek istiyorsunuz?

Özetle, Sosyal ağlar güncel yaşamımızın vazgeçilmez unsurları arasında yer almayı başarmıştır. Sosyal medyada olup olmamayı seçmek maalesef pek mümkün değil, artık bu bir zorunluluk, önemli olan ne kadar yararlı ve verimli kullandığımızdır