Hacer Gemici

Ateş hattı gölgesinde bir ‘Türk Akımı’

Suriye ve Irak’ta DEAŞ’a yönelik operasyonlar ekim ayına damgasını vurdu. İşte bu ortamda İstanbul dev bir kongreye ev sahipliği yaptı. 3 bine yakın delegenin, 4 devlet başkanı ve onlarca bakanın katıldığı 23. Dünya Enerji Kongresi’nde, Rusya Devlet Başkanı Putin’i ağırlayan Türkiye, uzun bir süredir askıda olan ‘Türk Akımı’na imzayı attı. Ardından da 6 yıl sonra ilk kez İsrail’le bakan düzeyinde bir buluşma gerçekleşti. Suriye ve Irak’taki ateş çemberi büyürken, Türkiye enerji zirvesinde Rusya ve İsrail’le ‘ikinci bahar’ mesajı verdi.

Bir taraftan Suriye diğer taraftan Irak’ta DEAŞ’a yönelik operasyonlar sürerken, bu kez Iraklı mülteciler Türkiye’nin kapısını zorluyor. Aslında herkes biliyor ki bu coğrafyada yıllardır yaşanan kaosun arkasında bölgede bulunan zengin petrol ve doğalgaz kaynakları yatıyor. İşte enerji sektörünün oyuncuları 9-13 Ekim tarihleri arasında İstanbul’da düzenlenen 23. Dünya Enerji Kongresi’nde bu gelişmelerin gölgesinde buluştu. The Brand Age olarak izlediğimiz ve 3 bin delegenin ağırlandığı kongrede, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da dahil olmak üzere 4 devlet başkanı, onlarca bakan ve 250 konuşmacı yer aldı.

ABD ile gerilen ilişkilere karşın zirvede, Türkiye’nin Rusya ve İsrail ile bir süredir yaşadığı ‘buz devrinin’ sonlandığı da dünyaya duyurulmuş oldu. Geçtiğimiz yıl Rus savaş uçağının düşürülmesi sonrasında kopma noktasına gelen Türk-Rus ilişkilerinde ‘ikinci bahar’ın imzaları zirvede atıldı. İlk olarak 25 Mayıs 2014’te Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “Güney Akımı Avrupa Birliği (AB) üyesi olmayan bir ülkeden geçiririz” açıklamasıyla gündeme gelen Türk Akımı Projesi, Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak tarafından imzalandı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Türk Akımı’na noktayı koyduk, Akkuyu Nükleer Santrali’nde de süreç hızlanacak” derken, Devlet Başkanı Putin Türk Akımı’nın yanı sıra narenciye, sebze ve tarım ürünlerine kısıtlamanın kaldırıldığını duyurdu. İki ülke savunma konusunda da işbirliği yapmak üzere anlaştı. Türkiye’nin uzay ve hava savunma sistemi ihalesine Rusya’dan da teklif alınacağı bildirildi.

İlk gaz 2019’da akacak

Rus gazını, Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak olan ve adını ‘Türkiye’den alan Türk Akımı bilindiği gibi bugünün olayı değil. Söz konusu boru hattının inşası ile ilgili olarak ilk mutabakat zaptı 1 Aralık 2015 tarihinde Gazprom ile BOTAŞ tarafından imzalandı. 660 kilometre boyunca Güney Akım’ın eski güzergahını takip ederek devam edecek olan hat, 250 kilometre boyunca da Türkiye’nin Avrupa kıtası üzerindeki topraklarından geçiyor. Yapılacak ilk boru hattından gelecek doğalgazın tamamının yani 15.7 milyar metreküplük bölümünün Türkiye piyasasında kullanılması öngörülüyor. İlk gaz akışının 2019’da geçmesi beklenirken, projenin tamamı bittiğinde 63 milyar metreküplük bir kapasiteye ulaşacağı belirtiliyor.

19 milyar dolarlık proje

Aslında Türk Akımı, Güney Akım’ın evrilmiş hali. Rusya daha önce Türkiye’de büyük bir törenle imzaların atıldığı ve Avrupa ülkelerinin de içinde bulunduğu Nabucco Projesi’ni devre dışı bırakmak üzere Güney Akım Projesi’ni ortaya atmıştı. 1 Aralık 2014 tarihinde Türkiye’yi ziyaret eden Putin, Ukrayna’yı devre dışı bırakmak için Güney Akım Projesi yerine Türk Akımı’nı önermişti. Toplam maliyetinin 19 milyar dolar bulması beklenen Türk Akımı’nın isim babası ise o dönemde Enerji Bakanı olan Taner Yıldız. Rusya ile Türkiye arasında yapılacak yeni boru hattı için Yıldız, ‘Buna Türk Akımı’ diyelim, büyük bir proje ve finansmandan bahsediyoruz” demişti. Aynı dönemde uluslararası basın da proje duyulur duyulmaz, Yıldız’ın önerisinden bağımsız olarak konuyu manşetlerine ‘Türk Akımı’ diye taşımıştı.

ZİRVENİN BONUSU

Doğalgaz’da indirim

23. Dünya Enerji Kongresi’nde Türkiye için bir de indirim haberi çıktı. Rus Devlet Başkanı Putin ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmesi sonrasında, Rusya’nın Türkiye’ye sattığı doğalgazda indirim yapacağı açıklandı. Ancak indirim oranı ile ilgili net bir rakam ifade edilmedi. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın zirve sonrasında, “Doğalgaz ve elektrik fiyatları üzerinde çalışılıyor. Önümüzdeki dönem güzel haberlere gebe olacaktır. Bu ve benzeri indirimlerle ilgili çalışmaya devam edeceğiz” sözleri Rusya’nın yapacağı indirimin vatandaşın gaz ve elektrik faturalarını ucuzlatacağının da işaretini vermiş durumda.

ZİRVENİN SES GETİREN BULUŞMASI:

6 yıl sonra geldi ‘doğalgaz boru’ hattı önerdi

Zirvenin en önemli buluşmalarından bir diğeri de İsrail ile gerçekleşti. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, kongrede İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz ile de görüştü. 6 yıl sonra bakan düzeyinde yapılan bu ilk görüşme İsrail ile ilişkilerin geldiği yeni noktayı göstermesi açısından önemliydi. Türkiye-İsrail ilişkilerinde normalleşme sürecinin başladığını belirten Steinitz, “Uzun bir aradan sonra Türkiye’ye ilk resmi ziyareti İsrail hükümeti adına gerçekleştirmekten memnunum. Türkiye üzerinden Avrupa’ya doğalgaz ihracı yapacak bir boru hattı kurulması opsiyonunu Bakan Albayrak ile görüştük. Bu konuyla ilgili iki hükümet arasında özel bir diyalog kanalı açmaya karar verdik” ifadelerini kullandı.

ZİRVENİN ANLAŞMALARI:

KKTC’ye deniz altından elektrik verilecek

23. Dünya Enerji Kongresi kapsamında bir araya gelen Enerji Bakanı Berat Albayrak ile KKTC Enerji ve Ekonomi Bakanı Sunat Atun, KKTC’ye deniz altından kabloyla elektrik temin edilmesini öngören anlaşmayı imzaladı. Albayrak, Türkiye ile KKTC arasında imzalanan elektrik anlaşmasının, sadece Kıbrıs özelinde değil, bölgesel açıdan da önemli adımlara sebebiyet verecek bir gelişme olduğunu söyledi.

18 Türk şirketine ihale kapısı açıldı

Saudi Aramco, 18 Türk şirketiyle ayrı ayrı mutabakat zaptı imzaladı. Böylece Türk şirketlerinin Saudi Aramco’nun çeşitli projelerinde ihaleye girmesi sağlandı. Saudi Aramco’nun CEO’su Amin Nasser, petrol ve gaz arzı için yatırım yapmaları gerektiğini belirterek, “Önümüzdeki on yılda 300 milyar dolardan fazla yatırım yapacağız” dedi. Mutabakat zaptı imzalayan Türk şirketlerinin isimleri ise şöyle sıralandı: TAV Tepe Akfen Yatırım İnşaat, Enka, İlk İnşaat, Tekfen İnşaat, STFA Deniz İnşaat, Nurol İnşaat, Fernas İnşaat, Yüksel İnşaat, Kolin İnşaat, Yapı Merkezi İnşaat , Dorce İnşaat, Doğuş İnşaat, Üstay Yapı Taahhüt, AGE İnşaat , Taca İnşaat, Zafer Taahhüt, Metag İnşaat, GAP İnşaat Yatırım ve Dış Ticaret AŞ.

ZİRVENİN KATILIMCILARI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyin Erdoğan’ın himayesinde gerçekleştirilen kongreye Başbakan Binali Yıldırım, Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Venezuela Devlet Başkanı Nicolas Maduro Moros, OPEC Genel Sekreteri Muammed Barkindo, Katar Enerji ve Sanayi Bakanı Muhammed bin Salih Al-Sade, Cezayir Enerji Bakanı Nureddin Butarfe, Gabon Petrol Bakanı Etienne Dieudonne, Venezuela Petrol Bakanı Eulogio Del Pino, Meksika Enerji ve Hidrokarbonlar Bakan Yardımcısı Dr. Aldo Flores-Quiroga gibi isimler katıldı.

ZİRVENİN ENERJİSİ

2060’da ‘Güneş’ patlayacak

Dünya Enerji Konseyi, kongre boyunca 3 büyük rapor sundu. Raporlarda da katılımcıların konuşmalarında da öne çıkan ise yatırım maliyeti hızla düşen ‘güneş’ oldu. Zirvede gördük ki enerjide artık güneş zamanı; tabii rüzgarı da peşinden geliyor.

Bu konuda en çarpıcı tespit kongrede açıklanan ‘Dünya Enerji Kaynakları Programı 2016 Raporu’nda yer aldı. Rapora göre birçok ülkenin enerji kaynaklarında çeşitliliğe yönelmesi, ortak mülkiyetin artması ve mikro şebekelerin gelişmesi enerji dünyasını değiştirdi. Yenilenebilir enerji kaynakları pazarında yatırım, kapasite ve büyüme oranlarındaki beklenmedik yükseliş, söz konusu değişimde önemli rol oynadı. Nitekim Dünya Enerji Kaynakları Programı Başkanı Hans-Wilhelm Schiffer da yaptığı konuşmada, “Yenilenebilir kaynaklara dayanan global enerji kapasitesi son 10 yılda iki kat arttı. Bu gelişmeler, yenilebilirdeki beklenmedik yükseliş enerji piyasasındaki değişimi de beraberinde getirdi” dedi.

IRENA Genel Direktörü Adnan Amin ise, “2025 itibarıyla güneşten elde edilen enerji maliyeti yaklaşık yüzde 59-60 düşecek. Rüzgarda maliyetlerde yüzde 35’lik azalma olacak. Bu rakamlar bütün oyunu değiştiriyor. Bu alanda yapılan tartışmaların sebebi bu” değerlendirmesinde bulundu.

Güneş enerjisinde 2060 itibarıyla ‘müthiş artış’ olacağına vurgu yapan Amin, şunları kaydetti: “2009’dan bu yana güneş 6 katına çıktı. Asya tek başına yüzde 48’i teşkil ediyor. Bunlar önceden görülmemiş rakamlar. Rüzgârda geçen yıl yüzde 17’lik büyüme oldu. Geçen yıl yatırım rekoru kırıldı ve 286 milyar dolar yatırım yapıldı. Bir de ilk kez yenilenebilir enerjilere yatırım, gelişmekte olan ülkelerde gelişmiş ülkelerdekinden fazlaydı. İlk kez yatırım ve talepte değişiklik olduğunu gördük. Enerji talebinin Afrika, Latin Amerika ve Asya’dan geleceğini ve bunun da büyük ölçekte olacağını görüyoruz.”

En fazla büyüme güneşte olacak

Dünya Enerji Konseyi’nin Accenture Strategy ile Paul Scherrer Enstitüsü’nün iş birliğiyle hazırladığı “Büyük Dönüşüm” Raporu’nda da, 2030 yılına kadar kişi başına enerji talebinin düşeceğine dikkat çekildi. Dünya Enerji Konseyi Senaryolar Başkanı Ged Davis, şu anda küresel elektrik üretiminde yaklaşık yüzde 4 kullanılan güneş ve rüzgar enerjisinin, en fazla büyümenin kaydedileceği alanlar olduğunu belirterek, “2060 yılında güneş ve rüzgar enerjisinin elektrik üretimindeki payı yüzde 20 ile yüzde 39 arasında seyredecek” dedi.

Dünya Enerji Konseyi tarafından yayınlanan ‘Dünya Enerji Trilemma 2016 Raporu’nda ise “Üçlü Enerji Açmazı” olarak nitelendirilen sürdürülebilirlik, güvenlik ve enerjiye erişimin tek çaresinin inovatif politikalar ve teknolojiler olduğu belirtildi.

Güneş ve yenilenebilir enerji için kim, ne dedi?

• ACWA Power Türkiye Yöneticisi Abid Malik: 2009’dan bu yana hem güneşte hem rüzgarda ciddi fiyat düşüşleri yaşıyoruz. Hepimiz yenilenebilir enerjiyi istiyoruz.

• GE Yenilenebilir Enerji Üst Yöneticisi (CEO) ve Başkanı Jerömo Pecresse: Yenilenebilir enerji artık “ana akım” oldu. Daha büyük ve ucuz tribünler oluşturmaya çalışıyoruz. Sektörün maliyet ilerlemesinde gerçekten harika gelişme var. Maliyet hızla düşüyor olacak. Bunun lokomotifi ise güneş ile rüzgar arasındaki rekabet.

• EWE Türkiye, EWE AG Türkiye Yönetici Direktörü Frank Quante: 2016’da yenilenebilir enerjide harika şeyler başarıldı. Paris protokolü gibi alanlarda da çok güzel gelişmeler var. Gerçekten çok olumlu ve iyimser bir noktadayız.

• Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin: Dünya yeşil enerji arayışında olduğunu ifade ederek, “İnsanlık yeşil enerjiye doğru gitmektedir. Bu da ana hat ve doğru yol. Yenilenebilir enerjiye talep artıyor”dedi.

ZİRVENİN EN ÇOK YORULANI

Zirvede ev sahibi olan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın kongre boyunca neredeyse her dakikası doluydu. İşte Albayrak’ın baş döndüren takvimi:

9 EKİM:

• 23. Dünya Enerji Kongresi ile ilgili ilk basın toplantısını yaptı.

• Kongre öncesi Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş ile birlikte WEC Yönetimi’ni kabul etti.

• Dünya Enerji Kongresi kapsamında düzenlenen fuarın açılışını yaptı.

10 EKİM

• Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve devlet başkanlarıyla Dünya Enerji Kongresi’nin açılışında hazır bulundu.

• Türk Akımı Projesi’ne Rus mevkidaşı ile imza attı.

• Gürcistan Enerji Bakanı Ilia Eloshvili ile bir araya geldi.

11 EKİM

• Suudi Arabistan Petrol Bakanı Khalid Al-Falih ile görüşmede bulundu.

• Saudi Aramco ile 18 Türk firması arasında yapılan anlaşmanın imza törenine katıldı.

• Çin Devlet Elektrik Yatırım Kurumu (SPIC) Ve Nükleer Güç Teknoloji Kurumu (SNPTC) Başkanı Wang Binghua’yı kabul etti.

• KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanı Sn. Sunat Atun ile toplantımız sonrasında, “Enerji Alanında Kapsamlı İşbirliği Anlaşması” imzaladı.

• Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak ile bir araya geldi.

• ABD’nin önde gelen enerji şirketlerinden Westinghouse firması temsilcilerini kabul etti.

• IRENA Başkanı Adnan Amin ile bir araya geldi.

• İkinci nükleer santrali birlikte inşa edeceğimiz Mitsubishi, Areva ve EDF firmalarının temsilcileri ile bir araya geldi.

• Dünya Enerji Kongresi kapsamında ülkemize gelen misafirleri Topkapı Sarayı’nda akşam yemeğinde ağırladı.

12 EKİM

• Uganda Devlet Bakanı Simon D’Ujanga ile görüştü.

• Nijer’den Madenler ve Endüstri Bakanı Hassane Baraze Moussa ile Enerji ve Petrol Bakanı Foumakoye Gado ile bir araya geldi.

• Enerji Kongresi kapsamında düzenlenen Bakanlar Yuvarlak Masa Toplantısı’nda Türkiye’nin küresel enerji politikalarına bakışını paylaştı.

• Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Sekreteri Yukiya Amano ile görüştü.

•Yemen Enerji ve Elektrik Bakanı Abdullah El- Akwa ile bir araya geldi.

• Cezayir Enerji Bakanı Noureddine Boutarfa ile gerçekleştirdi.

13 EKİM

• Atlantik Konsey’in “Doğu Akdeniz’de Yeni Görünüm” paneline katıldı. n