TOPLUMSAL OLAYLARI GERÇEK ZAMANLI İNCELEYEBİLME VE ANALİZ EDEBİLME İMKANI SUNAN BÜYÜK VERİ, ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNE DARBE VURMASI AÇISINDAN TEHLİKE TEŞKİL EDİYOR.

Günümüzde dijital dönüşümün yaygınlaşması veri üretim hızında artışı da beraberinde getirdi. Daha önce yüzyıllar boyunca üretilen büyüklükte veriyi, artık dakikalar içinde üretebiliyoruz. Bu durum, insanlığa birçok fırsat sunuyor ancak ne yazık ki birtakım riskleri de doğuruyor. Bu riskler ise hayatımızın her adımının takip edilebilir hale gelmesi, tahminsel modellemeler ile hareketlerimizin daha gerçekleştirilmeden tahmin edilebilmesi... Bu da özel hayatımızın ve mahremiyetimizin hiç olmadığı kadar risk altında olduğuna işaret ediyor. Against All Odds Productions’ın kurucu ortakları olan Rick Smolan ve Jennifer Erwitt tarafından hayata geçirilen “The Human Face of Big Data” (Büyük Verinin İnsani Yüzü) belgesel filmi ise Büyük Veri’nin insanlığa sunduğu fırsatlar ile birlikte, oluşturduğu riskleri birlikte anlatan bir ödüllü bir çalışma. Analytics Center da Sabancı Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi ile iki özel gösterim gerçekleştirdi ve bu belgesel filminin kamu ve özel sektörden katılımcılar ile öğrencilere gösterimine destek oldu. Analytics Center/Smartcon Kurucu Ortağı Emre Yayıcı ile belgesele dair herşeyi, Büyük Veri’nin yol açtığı riskleri ve Türkiye’nin Büyük Veri kullanımında geldiği durumu konuştuk.

Büyük Veri kavramını bize herkesin anlayacağı biçimde anlatır mısınız?

Büyük Veri son 10 yıldır hayatımızda olan bir kavram. Dijital dönüşümün hızlanarak yaygınlaşması veri üretim hızını da büyük oranda artırdı. İnternet üzerinde bıraktığımız izler, sosyal medya hareketleri, etrafımızda giderek yaygınlaşan sensörlerden toplanan veriler gibi, birçok farklı kanaldan, sürekli olarak veri üretiyoruz. Veri üretim hızı ve çeşitliliği öyle bir noktaya geldi ki, daha önce yüzyıllar boyunca üretilen büyüklükte veriyi günümüzde dakikalar içinde üretiyoruz. Büyük Veri kavramı, en basit haliyle, hızla üretilen, dağınık haldeki bu veri yığınını anlamlı hale getirmemizi sağlayan teknoloji olarak tanımlanabilir.

“The Human Face of Big Data” (Büyük Verinin İnsani Yüzü) belgesel filmi fikri nasıl ortaya çıktı ve neyi anlatıyor?

Against All Odds Productions’ın kurucu ortakları olan Rick Smolan ve Jennifer Erwitt tarafından hayata geçirilen “The Human Face of Big Data” (Büyük Verinin İnsani Yüzü) belgesel filmi Büyük Veri’nin insanlığa sunduğu fırsatlar ile birlikte, oluşturduğu riskleri birlikte anlatan bir ödüllü bir çalışma. Biz de Analytics Center olarak Sabancı Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi ile iki özel gösterim gerçekleştirdik ve bu belgesel filminin kamu ve özel sektörden katılımcılar ile öğrencilere gösterimine destek olduk.

ÖZEL HAYATIMIZ VE MAHREMİYETİMİZ RİSK ALTINDA

Büyük Verinin insanlığa sunduğu fırsatlar ve riskler neler? 

Accenture tarafından yapılan global bir araştırmaya göre Büyük Veri’nin iş dünyasında yaratacağı etki, 1990’larda internetin iş hayatına dahil olması ile yaratılan etki ile aynı seviyede olacak. Bu değişim ve etki tabii ki yalnızca iş hayatı ile sınırlı olmayacak, gündelik hayatımız da bu değişimden etkilenecek. Sağlıktan hizmet sektörüne, tarımdan eğitime birçok farklı alanda devrimsel değişiklikler yaşanmaya başladı bile. Örneğin kanser tedavisinde Büyük Veri temelli kişiselleştirilmiş tedavi yöntemleri ile başarı oranları oldukça üst seviyeye çıkartılabiliyor. Tarım alanını ele alacak olursak, geleneksel üretimin en hakim olduğu, değişimin çok zor olduğu bu alanda dahi Büyük Veri ile verimlilikte artışlar sağlanabiliyor. Tarlalarda ve üretim aletlerinde kullanılan sensörler vasıtası ile toplanan veri ile hava durumu gibi verilerin birleştirilmesi çiftçilere hem tasarruf fırsatları sunuyor, hem de mahsül verimliliğini büyük oranda artırıyor.

Tüm bu güzel gelişmelerin yanında, insanlık tarihindeki tüm büyük değişimler gibi bu değişim de olumlu etkileri kadar, riskleri ile birlikte gelecek. Hayatımızın her adımının takip edilebilir hale gelmesi, tahminsel modellemeler ile hareketlerimizin daha gerçekleştirilmeden tahmin edilebilmesi anlamına geliyor. Bu da özel hayatımız ve mahremiyetimizin hiç olmadığı kadar risk altında olduğuna işaret ediyor.

Görünmez kelimeleri açığa çıkaran Büyük Veri’nin, salgın hastalıklar, isyanlar ve doğal felaketlerdeki rolü ne?

Büyük Veri’nin bize sağlamış olduğu en büyük imkanlardan biri toplumsal olayları gerçek zamanlı inceleyebilme ve analiz edebilme imkanı. Bu şekilde yaptığımız Google aramaları, sosyal medya paylaşımları farklı öngörüler elde etmemize olanak sağlıyor. Örneğin "Google Flu Trends" yapılan aramaları analiz ederek salgın hastalıkların yayıldığı yerleri doğru şekilde ortaya çıkarıyor. Doğal felaket durumlarında sosyal medya paylaşımlarının yapay zeka algoritmaları ile analiz edilmesi sonucu en çok yardıma ihtiyaç duyulan yerler doğru olarak önceliklendirilebiliyor. Bu iki örnekte de gördüğümüz gibi, Büyük Veri ve gelişmiş analitik yöntemler bizim sağlamış olduğumuz bilgilerin hiç de düşünmediğimiz şekilde anlamlandırılarak toplumsal olarak büyük faydalar sağlayabiliyor.

 

Boşanmaya Doğru Gittiğinizi İki Yıl Öncesinden Bilen Kredi Kartlarından hareketle Büyük Veri’de ne tarz ilginç bilgilere ulaşabiliriz?

Analitik araçlar kullanarak tahminsel modellemeler yapmak uzun süredir hayatımızda olan bir konu aslında. Örneğin kredi hesaplamaları, kampanya önerileri gibi birçok alan finansal sektör uzun süredir tahminsel modellerden faydalanıyor. Büyük Veri teknolojileri, bu uygulamaları daha da ileriye götürerek tahminsel modelleme çalışmalarını bireyler seviyesinde karmaşık veriler üzerinde yapmamıza olanak sağlıyor. Örneğin siz çok aktif bir Facebook kullanıcısı olmasanız dahi, bağlı olduğunuz kişiler ve bu kişilerin gerçekleştirdikleri aksiyonlar sizin hareketlerinizin tahmin edilebilmesi için büyük fırsatlar sunabiliyor. Bu sayede Facebook sizin izlemekten zevk duyacağınız filmleri sosyal medyada hiç bir film ile ilgili yorum yapmasınız dahi tahmin edebiliyor, bir sonraki alış verişiniz ile ilgili anlamlı öneriler sunabiliyor.

VERİ GÜNÜMÜZÜN PETROLÜ

Apple, Google, Facebook ve Twitter gibi sosyal medya araçları Büyük Veri’yi nasıl işliyor? Hangi bilgilerimizi alıyor? Alınan bilgilerimizi nasıl kullanıyor? 

Veri günümüzün petrolü olarak görülüyor. Bu bakışla, bahsetmiş olduğunuz şirketler de en büyük petrol kaynaklarına (müşteri verisine) sahip şirketler durumundalar. Biz her ne kadar bu firmaların ürünlerini ücretsiz kullandığımızı düşünsek de, ödememizi sosyal medya şirketleri tarafından reklam verenlere sunulmak üzere kişisel verilerimiz ile yapıyoruz. Sosyal medya şirketleri ellerindeki kişisel veriler ile daha doğru pazarlama hedef kitle çalışmaları gerçekleştiriyor ve bunu reklam verenlere hizmet olarak sunuyor.

 

Bireysel mahremiyet ve demokrasi için bir tehdit mi? 

Her an izlenebilir olmak, daha da ilerisi tahminsel model algoritmaları ile aksiyonlarımızın yüksek doğruluk oranlarıyla tahmin edilebilmesi belirttiğiniz gibi bireysel mahremiyet için büyük bir risk oluşturuyor. Burada devletin düzenleyici ve koruyucu rolüne, şirketlerin veri güvenliğine vereceği öneme ek olarak biz son kullanıcılara da büyük bir görev düşüyor. Sonuç olarak kendimize ait bir varlığın 3. partiler ile paylaşımından bahsediyoruz, bunun sorumluluğunun bilincinde olmamız gerekiyor.

YENİ BAŞLAYAN BİR DÖNÜŞÜM SÜRECİNDEYİZ

​Türkiye Büyük Veri’yi kullanmada ne durumda?

Dünya’da en ileri ülkeler arasında olduğumuzu söylemek güç açıkçası, fakat gerek üniversitelerimizin bu konuya karşı artan konsantrasyonu, gerekse bu alanda faaliyet gösteren girişimci firmaların sayısının giderek artması oldukça ümit verici. Tüm dünya için yeni başlayan bir dönüşüm sürecindeyiz, en başında atacağımız adımlar ilerleyen dönemde büyük yapısal avantajlar yakalamamızı sağlayacak.

Bu konuda hem kamu boyutunda hem özel sektör boyutunda neler yapılmalı? Önerileriniz neler?

Bu konuda alt yapı yatırımı yapmak isteyen firmalar için hizmet sunucu sayısı oldukça fazla. Fakat bu yatırımların başarılı bir şekilde hayata geçirilebilmesi için doğru iş fikirlerinin ve modellerinin belirlenmesi, bu alt yapıyı kullanacak iş gücünün yeterli yetkinliklere sahip olması gerekiyor. Biz Analytics Center olarak bu ihtiyaçları adresleyebilmek için Büyük Veri ve analitik alanında danışmanlık ve eğitim hizmetleri sunuyoruz. Hizmetlerimizin bir kısmında ABD’deki MIT Üniversitesi ile ortak çalışmalar yürütüyoruz. Ayrıca konu ile ilgili farkındalığın artması için Smartcon konferanslarını düzenliyoruz. Amazon, Barclays, Google, FED, BBVA gibi bu alanın önde gelen firmalarından üst düzey konuşmacıların yer aldığı yüksek kaliteli içeriğin olduğu bu seneki Smartcon İstanbul Zirvesi 31 Mayıs – 1 Haziran tarihlerinde gerçekleşiyor.